SU ALTI AVCILIĞI İÇİN MALZEME SEÇİMİ-4-Su Altı Tüfekleri (Zıpkın)
Su altı tüfeği avımızı ele geçirmek için kullandığımız en önemli aracımızdır.Tüfeğin kalitesi avın kalitesine direk etki eder.Tüfeğin kalitesi derken, üzerinde bulunan tüm donanımın birbiriyle uyumlu bir şekilde çalışmasından bahsediyorum.Tüfekleri iki şekilde inceleyeceğiz.Su altı avcılarının genellikle tercih ettiği lastikli tüfekler ve havalı tüfekler.
1)Lastikli Tüfekler
Lastikli tüfeklerde çalışma ¤¤¤nsibi basittir.Gövde,kabza-tetik mekanizması ve kafa kısmı tüfeğin ana iskeletini oluşturur.Şiş,lastik,palamut,makara,ip ve misina ise hedefi isabet ettirmede ve elimize geçirmede direk rol oynayan değiştirilebilir diğer parçalardır.Tüfek konusunda çok farklı kombinasyonları bir araya getirmek belli bir tecrübenin ürünü olmalıdır yoksa piyasada kendini kanıtlamış markalar, sephiyesi ayarlanmış ve test edilmiş tüfeklerle bizlere çok güzel seçenekler sunmaktadır.Mağazaya gidip bir sualtı tüfeği almak istediğinizde seçim yapmak gerçekten çok zordur.Kafanızda bir marka olsa bile orada görmüş olduğunuz farklı özelliklere sahip tüfekler illaki dikkatinizi çekip kafanızı karıştıracaktır.Cebimizdeki paramız kısıtlıysa neredeyse o ana kadar temin ettiğimiz bütün malzemelerin fiyatlarına bedel olan ve ya aşan tüfek fiyatları sizi kara kara düşündürecektir. Bu işe yeni başlıyorsanız hiç dert etmeyin ve paranızı çok yüksek fiyatlı tüfeklere en azından bu işte bilgi sahibi olana kadar yatırmayın.Unutmayın pahalı tüfekler her zaman daha iyi atar diye bir husus yoktur.Avı vurduran lastik,şiş ve avcının kendisidir.Bu parçaları iyi ayarlarsanız ve tüfeğinizin dizaynında deforme durumlar yoksa her tüfekle başarılı olabilirsiniz.O yüzden markalara fazla takılmamanızı öneriyorum.
Tüfekler birden fazla parçadan oluştuğu için, her parçanın kendi aralarında, ava ve kullanıcıya sağlayacağı avantajları ve dezavantajları bilmemiz gerekiyor. Bir av bayisine gittiğiniz zaman aradığınız özellikleri tek bir tüfekte bulamayabilirsiniz. Bu sorunları halledebilmek için zamana ve tecrübeye ihtiyacınız olacak.Ben burada şu iyidir bu kötüdür demek istemiyorum çünkü sizin elinize oturmayan bir kabza ve ya gözünüze hoş gelmeyen bir kafa yapısı başka birisine çok rahat bir kullanım olanağı sunabilir.Size şöyle örnek vereyim; Zamanında satın aldığım x marka bir tüfeği defalarca kullanmama rağmen bir türlü randıman alamadım, atışlarımın çoğu boşa gitmişti.Şimdi o tüfekle kardeşim çok güzel avlar yapıyor.Yani tüfeğinizin üzerinde uyguladığınız lastik ve şiş kombinasyonları,tüfeğinizle geçirdiğiniz vakit ve uyum başarıyı getirecektir.Yapmak istediğiniz av tarzı tüfeğinizi oluşturan parçalarda exstra özellikler gerektirebilir.Derin sularda ve büyük avlarda daha uzun tüfeklere ve daha güçlü lastiklere ihtiyaç duyarsınız,bu durumda tüfeğin gövde sağlamlığı ve tetik mekanizmasının hassas ve emniyetli işlemesi gibi hususlar devreye girer. Bunların hepsi tüfeğin fiyatını arttıran özellikler demektir.İlk aşamada kıyılarda ve sığ sularda avlanacağımızı düşünürsek gereğinden fazla uzun,carbon gövdeli, kullanımı büyük titizlik isteyen ahşap gövdeli ve ya full ahşap tüfeklere ihtiyacımız olmayacaktır. Şimdi bu parçaların özelliklerine kısaca bir göz atalım.
Gövde
Gövdeler, özelliklerinden ötürü düz boru ve şiş kanallı olarak üretilirler.Şişin ana taşıyıcısı ve dengeleyicisi gövdedir.Düz borularda şiş sadece ,gövdenin orta kısmına monte edlmiş, uzunluğu 4-8 cm civarında şiş taşıma aparatına temas eder.
Tetik mekanizmasının boşalmasıyla birlikte lastik tarafından çekilen şiş her ne kadar sürtünme kuvvetinin az olmasından ötürü daha hızlı çıkış yapsa da, şiş taşıma aparatı şişin sadece bir bölümünü taşıdığı için hedefte küçük oranlı sapmalar meydana gelecektir.Şiş kanallı gövdelerde şiş gövdenin tamamına temas eder.ve sapma olayı en aza iner.Sürtünme kuvvetinin vereceği dez avantaj lastik gücü arttırılarak dengelenir.Düz borulara da sonradan şiş kanalı takılabilir ancak sağlamlık açısından şiş kanallı olarak şekillendirilen gövdeleri tercih etmek daha doğrudur.
Gövdeleri yapıları itibarıyla incelediğimizde ise,thermoplastik, alüminyumundan tutunda duralüminyum,karbon,fiber,titanyum gibi birden çok element ve metallerin alaşımından elde edilmiş gövdeler ortaya çıkmaktadır.Bunun yanında ahşap ve kabzayla birlikte komple ahşap,karbon-ahşap gövdeler de bulunmaktadır ve günümüzde oldukça yaygınlaşmıştır.
Thermoplastik,ısındıktan sonra sertleşen ve bir daha yumuşamayan maddelere verilen addır.Alüminyum ise dünya ekonomisinde önemli bir yeri olan yumuşaklığı ve hafifliğiyle bilinen,mat gümüşi renkte bir metaldir.Sağlamlık ön planda olmadığı için tercih edilmemesi gereken gövdelerdir.
Duralüminyum,alüminyumun bakır, mağnezyum ve mangan ile alaşımından elde edilir. Alüminyuma göre çok daha sağlamdır.Uzun ve güçlü lastiklerle kullanımında deformeler meydana gelebilir.Normal tüfek boyları için ideal ve ekonomik bir malzemedir.
Karbon, dünyada oldukça yaygın halde bulunan ametal kimyasal bir elementtir.Hem doğal halde hemde başka elementlerle bileşik halinde bulunabilir.En arı biçimleri elmas ve grafittir.Çok sert olma özelliğinin yanında kırılganlık özelliğide mevcuttur.Karbon gövdelerin sağlamlık özellikleri fiyatlarına da etki etmektedir.Uzun(100 ve üzeri) ve güçlü lastik kullanımı gerektiren tüfekler dışında gerekli görmüyorum.Karbon fiber ise,karbon atomlarının ve pan(poli akrilo nitril) bileşkesinden elde edilir.Bu olay birkaç işlem aşaması sonrasında gerçekleşir.Sonunda ortaya güçlü ve hafif bir malzeme ortaya çıkar.Karbon fiber gövdeler de sağlamlıkları nedeniyle ileri seviye avcıların tercih ettiği gövdelerdir.Maliyetleri yüksektir.
Titanyum,çelikten daha sağlam hafiflik bakımından alümünyumla kıyaslanabilecek,en yüksek korozyon dayanımına sahip bütün kimyasal etkilere karşı dirençli bir metaldir.Tüfek gövdelerinde de kullanılmaktadırlar.Yukarıda bahsettiğim gibi bu malzemeler tüfek gövdelerinde sağlamlığı ön plana çıkarırlar ama yeni ar-ge ürünleri olduğu için fiyatlarıda oldukça yüksektir.Önümüzdeki dönemde bu malzeme yapıların daha da çoğalacağını düşünüyorum.
Ahşap gövdeler,teak,sapelli,irroko,maun gibi ağaçlardan üretilebilirler.Bunlardan en uygunu suyla direk temas sağlasa bile kolay kolay deforme olmayan,bozulma,bükülme,şişme durumlarının en az yaşandığı teak ağacıdır.Başka hiçbir ağaç açık hava şartlarında taek ağacının performansına ulaşamaz.Az bulunan ve uzun sürede yetişen değerli bir ağaç olmasından ötürü metreküp fiyatı oldukça yüksek bir ağaçtır.Ahşap gövdelerin diğer tüfeklere nazaran oldukça avantajlı sayılabilecek özellikleri vardır.Diğer malzemelerden yapılan gövdelerin içleri boştur.İçlerine su almamaları için tapalarla desteklenirler.Bu bölgelerden su aldıkları taktirde sephiyeleri yani su içerisindeki dengeleri bozulur.Arada bir kontrol edilerek bu problemler giderilebilir.Ahşap gövdelerin ise içi tamamen dolu olduğu için böyle bir problemleri yoktur.Ayrıca bu özelliği üzerinde şiş yokken dahi ani bir şekilde su yüzeyine çıkma eğilimi göstermez.Metal tüfeklerin içerisine su girdiği takdirde üzerinde şiş olmasa da batacaktır.Derinliği fazla olan bir merada balık vurduğunuz zaman balık taş altına kaçabilir ve ya kendini taşlara dolayabilir.Bu durumda tüfeğinizde makara yoksa veya makaranın açılmasında bir problem çıkarsa tüfeği bırakmak durumunda kalırsınız.Balığın hangi taşın altında olduğunu bilmiyorsanız bu da tüfeğin ipini takip edeceğiniz anlamına gelir.Bu hareket için ekstra oksijen tüketirsiniz.Başka bir durum yaralanan balık ipi daha da çok karıştırabilir.Tüfeğin şişten kurtulduktan sonra yukarıya doğru yönelmesi gerekiyor.İp gergin olacağı için şişin yerini kolaylıkla tespit edebilirsiniz.Ahşap gövdelerin bir diğer özelliği ise yoğunluğundan ötürü lastiğin geri salınımından kaynaklanan tepmeleri ve atış anında tetik mekanizmasının bırakma anında çıkardığı sesi,şişin giderken gövdeye sürtünmesinden kaynaklanan sesi absorbe etmeleridir.Refleksleri çok iyi olan sinarit gibi balıklar için bu sesin mümkün olduğunca az çıkması oldukça avantaj sağlar.İçi boş metal tüfeklerde bu sesler problem olarak karşımıza çıkmaktadır.Ahşap gövdeler kabza ile birlikte de şekillendirilebilirler.Bu tarz olanlara full ahşap diyoruz.Eğer tüfeğinizi açık kafa tercih edecekseniz palamutunuz ip palamut olması gerekir.Metal palamutlar ahşapa zarar verir ve yaralanan bölgeler tüfeğin deforme olmasına sebep olur.Ahşap tüfek alacaksanız bilin ki ona bir bebek gibi bakmanız gerekiyor.Su altında kayalara sürterseniz hemen çizilirler.Üzerine koruma amaçlı olarak uygulanan epoksi zarar görür.Kayalık bölgelerde avlanıyorsanız bu durum kaçınılmaz gibidir.Zarar gören bölgelere tırnak cilası sürebilirsiniz fakat tüfeğinize her 6 ayda bir bakım yaptırın.Tüfeği aldığınız satıcıyla bu hususları baştan konuşun.Epoksi zarar gördüğü takdirde ahşap su almaya başlar ve eğilme şişme gibi sorunlar çıkartır.Üstte de belirttiğim gibi gövde de teak ağacı kullanılmış ahşapları tercih edin.Teak ağacı epoksi zarar görse bile size bakım için oldukça zaman tanır.Hatrı sayılır bir bütçe ayırıp ahşap tüfek almaya karar verdiyseniz bu durumları mutlaka göz önünde bulundurun.Eğer sığ sularda avlanıyorsanız,kara kıyı avı yapıyorsanız ahşap tüfeğe hiç gerek yoktur.
Kabza
Kabzalar genellikle 6,6 naylon malzemeden imal edilirler.
Cam elyafı kullanılarak sertleştirilirler.Değişik sert plastik malzemeler ve ya alüminyumdan imal edilmiş kabzalarda mevcuttur.Tetik mekanizması ve ya kaset sistemi dediğimiz bölüm paslanmaz çelikten imal edilir.Tetik kısmı plastik ve ya metal olabilir.Elcik kısmında kaymayı önleyici maddelerle takviye edilirler.
Üzerinde kaloma misinasını ve ya ipini sabitlemek için modellere göre değişebilen ip tutucu ve ya başka bir ifadeyle ip bırakma aparatı bulunur.Bazı modellerde yuvasına girip çıkan iğne şeklinde,bazı modellerde yana doğru hareket eden çengel şeklinde,bazı modellerde de kalemlerin kapaklarında, gömleğimizin ve ya ceketimizin cebine tutturmamızı sağlayan askılar şeklindedir.Askılı olanların pek kullanışlı olduğu söylenemez.Misina bu kısımda boşalırken ve geri takılırken sürekli sürtünmeden dolayı zarar görür.Bir gün ya şişinizin kaybolmasına ya da büyük bir avın kaçmasına sebep olabilir.Eğer bu şekilde imal edilmiş bir kabza kullanacaksanız aşınan misinayı sürekli yenilemelisiniz.İp bırakma aparatlarının en kullanışlısı tetiğe bağlı olarak çalışanlarıdır.İp bırakma iğneleri ve çengelleri tetiğe basmadığınız sürece sabit kalarak ipi gergin tutarlar.Tetiğe bastığınız andan itibaren boşalarak misinayı serbest bırakırlar.
Bir başka husus elciğin şeklidir.Elcik kısmında sadece tek ele göre ayarlanmış tasarımlar bazı durumlarda dezavantaj oluşturabilir.Kara kıyı avlarında suya girdiğiniz yerden sağa doğru avlanacaksanız ve tüfeği sağ elle tutuyorsanız sürekli sıfır noktasını kollayacağınız için zorluk çekersiniz.Tüfeği iki elle kullanmayı öğrenmek lazım.Bazen öyle pozisyonlar gelir ki sol eli kullanmak zorunda kalırsınız.Bu sebeple alacağınız tüfeğin elciği mümkün olduğunca parmak kalıpları olmayan modeller olsun.Çok hafif şekiller sorun yaratmaz.Fakat sağ başparmağınızın etli kısmına göre şekillendirilmiş bir elciği sol elle tutmak oldukça zordur.Buna dikkat edelim.
Şişin kabza yuvasına girdiği bölgede (kabzanın üst kısmı) simetrik iki parçadan oluşan modeller zamanla sıkıntı yaratabilir.Şişi yuvaya oturttuğunuzda şişi bu bölgede tutan tetik mekanizmasının mandalı ve kabzanın üst kısmıdır.Tam şişin üzerinde kalan bu bölgenin zamanla aşınması,ayrılması şişin yuvadan kaçmasına sebep olacaktır.Bu bölgenin tek parça olması gerekir.Kabzanın elciğinin hemen altında bir delik ve ya karabina halkası olur.Hiçbir zaman buraya ip bağlayıp tüfeği bileğinize sabitlemeyin.Kabzanın üst kısmı ne kadar sade ve düz ise o kadar iyi görüş verir.Gövde ve kabza arasında ne kadar açı farkı oluşursa nişan almanız o kadar zorlaşır.Gelelim tetik mekanizmasına;tetik mekanizmasının sessiz çalışması çok önemli.Aynı bölgede avı devam ettirebilmek için her konuda sessizlik gerektiğini söylemiştik.Tetik mekanizmasını da bunun içine dahil etmemiz gerekiyor.Ayrca anlık durumlar içinde de sessizlik gereklidir.Tetiğe bastığınız anda şişin, mekanizmanın şiş tutucu mandalına sürtünme sesi ve hemen akabinde serbest kalan mandalın kaset yüzeyine çarpma sesi gelir.Kaset içerisinde çarpmanın gerçekleştiği yüzeye slikon uygularsanız bu sorunu bir nebze halletmiş olursunuz.İyi mekanizmaları deneye deneye ve ya sora sora öğrenmemiz gerekiyor.Bu işte uzman olanlardan bilgi almaya çalışın,bu tarz insanların deneyimlerinden faydalanın.Zaten deneyimsiz birinin parça birleştirme olayına gitmesini doğru bulmuyorum.Alacağınız tüfekte bunlar hazır bulanacak.Aradığınız özellikleri,ve maddi gücünüzü bir araya getirip bir seçim yapacaksınız.Artık internette her marka ürünün özelliklerini araştırıp bulabiliyorsunuz.Yapmanız gereken bu özelliklerden size ve bütçenize en uygun olanını tercih etmek, bu arada güvenliğinizi de göz ardı etmemek.
Kabzayla ilgili son olarak emniyet sistemine değinmek istiyorum.(S) tüfeğin emniyette,(F) ise emniyette olmadığını gösterir.Bazı modellerde bu kısaltmaları göremeyebilirsiniz.Emniyet sistemleri farklı farklı olabiliyor.Emniyeti uzun süre kullanmazsanız çalışmaz duruma bile gelebiliyorlar.Eğer emniyet alışkanlığını becerebiliyorsanız kullanın.Fakat benim tavsiyem emniyet düğmesini hiç kullanmamanız.Çünkü emin olun güzel bir avla karşılaştığınızda emniyet sisteminin devrede olması aklınızdan çıkıverir ve avınıza tetik düşüremediğinizi farkettiğinizde iş işten geçmiş olur.Ayrıca genel bir alışkanlıktır tüfek emniyetteyken tetiği sürekli yoklarsınız.Sorduğum avcıların çoğu fark etmeden de olsa bunu yaptıklarını söylemiştir.Eğer tüfeği emniyete almayı unuttuysanız bu hareket size kötü sonuçlar doğurabilir.Tüfeği suya girdiğinizde kurun ve sudan çıkmadan önce mutlaka boşaltın.Yanınızda bir arkadaşınız varsa tüfeğinizi ona doğru kesinlikle tutmayın.Tüfeğinizi eliniz kalça hizasındayken taşıyorsanız kendinize çok fazla yakın tutmayın,lastikler dışa doğru dönük olsun.
Kafa
Tüfeğin uç kısmında lastiklerin sabitlendiği ve şişin içerisinden geçirildiği parçaya kafa deriz.Kafalar genellikle cam elyafla güçlendirilmiş naylon ve ya metalden imal edilirler.Sabit ve ya oynar başlıklı değişik modeller görebilirsiniz.
Kafaların hemen hemen hepsinde çevirme lastik uygulayabilmek için bir halka mevcuttur.Bu halka sizde her tüfeğe ikinci bir çevirme lastik uygulayabileceğiniz anlamına gelmesin.İkinci lastiği kullanabilmek için gövdenin yapısı önemlidir.Ayrıca bu halkalar tüfeklerin tezgahta sabitlenmesi için de gereklidir.Bazı modellerde bu halka yarım ve çapı çok dardır ve buradan lastiği nasıl geçireceğiniz konusunda düşünmeniz gerekebilir.Çok basit;Çevirme lastiğin tam ortasını işaretliyorsunuz.Bu bölgeye biraz sabun sürüyorsunuz,lastiği elinizle iki taraflı gerdirerek halkanın açık bırakılan yerinden işaretlediğiniz kısmı geçirip salıyorsunuz.Avantajı ise lastiğin sağa ve sola kaymamasıdır.Gerdiğiniz lastiği bıraktığınızda lastik eski kalınlığını alır ve delik içerisinde sıkışır.Kafanın üzerindeki şiş deliğinin, şiş kalınlığından en az 3mm daha geniş olması gerekir.Bu delik dar olursa misina sıkışmasına ve ya kleps takılmalarından ötürü ufak yön sapmalarına sebep olabilir.Ayrıca vida yuvalarının standart olması gerekiyor.Standart olmayan vida yuvaları modifiye işlemlerinde size sorun yaşatabilir.Standart olan lastik yuvalarına birçok lastiği uygulamanız ve denemeniz mümkün olur.Kafa, görüş kalitesi için mümkün olduğunca küçük hacimli ve sağlam olmalıdır.
Kapalı kafaların haricinde açık kafalı dediğimiz tüfeklerde mevcuttur.Açık kafa modellerde çevirme lastik kullanıyoruz..Vida yuvaları bulunan kafa uygulamalı farklı çalışmalarda mevcuttur ama klasik açık kafa şu şekildedir:Tüfeğin şiş kanallı olması gerekir ,kafalı kafadaki gibi şişin etrafını saran bir delik yoktur.Şiş üzerinde bağlı olan misina kafa üzerinde bulunan ip atlatma aparatından geçirilip şişi altına alacak şekilde diğer taraftan geçirilip ip bırakma miline ve ya çengeline,kalomanız iki tur ayarlandı ise tüfeğin uç kısmındaki mandala geçirilir.Tüfeğimiz makaralı ise kalomayı ayarladıktan sonra makaradan gerdirme yaparız. Böylece şiş misina tarafından sıkıldığı için sabitlenmiş olur.Ahşap tüfeklerde bu iş daha da basittir.Her hangi bir açık kafa parçasına gerek duyulmaz.Tüfeğin ucunda bulunan bir ip atlatma parçası yeterlidir..Çevirme lastiğin geçeceği delik ahşap delinerek yapılır.
Açık kafalar daha iyi bir görüş sağlarlar.Şişi bütünüyle görebilirsiniz fakat kurulmaları biraz daha problemli olabilir.Özellikle karakıyı avlarında tercih etmemek gerekiyor.
Lastikler , Şiş ve Palamut
Bir tüfeğin performansını belirlemede en önemli husus lastik ve şiş dengesinin iyi ayarlanmasıdır.Dünya üzerinde bu sporla ilgilenenlerin sayısı artıkça ürünlerin kalite ve performansında da hızlı bir gelişme olmuştur.Bu dengeleri orijinal haliyle bizlere sunan birbirinden güzel ürünler bulunmaktadır.Ülkemizde bayiliği olmayan ürünlere sahip olmak biraz teferruatlı bir iştir.Türk markalarının da günden güne kendini yenilemesi ve geliştirmesi bizler açısından oldukça sevindirici bir gelişmedir.Yurtdışından ithal edilen ürünlerle Türk malı ürünleri karşılaştırdığımızda arada oldukça fiyat farkı bulunmaktadır.Bu ürünleri alırken üzerine binen vergi masraflarını da düşünelim.Bu ürün pahalıdır,öyleyse iyidir mantığıyla hareket etmeyelim.Türk mallarına olan talep arttıkça bunu takiben firmaların ürün çalışmaları ve kaliteleri de artacaktır.Kendi mallarımız geliştikçe yurdışından ithal ürünlere de bir yığın para ödemek zorunda kalmayacağız.Temennim budur.O marka bu marka tüfek diyoruz ve ya bu tüfek iyi şu tüfek kötü diyoruz.Tüfeğin üzerindeki lastikleri ve şişi çıkardığımızda geriye sadece kabza,gövde,kafa kalıyor.Bu bölümden beklentilerimiz atış sürati ile ilgili olmamalıdır.Daha önce bahsettiğim gibi sessiz bir atış için iyi bir tetik mekanizması,tüfek boyu ve lastik gücünüze göre sağlam bir gövde gerekli olan unsurlar.Geri kalan ince ayrıntılar kolaylık sağlayan konfor seçenekleridir.İyi bir atış için ise boyu ve malzemesi iyi seçilmiş bir lastik.Elbette bunun içerisine şişi de ekleyeceğiz.
Doğal lateks iyi bir malzemedir.Diğer sentetik materyallerden imal edilen lastikler daha az yorulsa da doğal lateks atış sonrasında kendini toplama açısından,düşük sıcaklıklarda bile üstün performans sağlar.Tek lastik tercihi durumunda daha çok 18,19,20 mm çap,çift lastik tercihleri için 16,17 mm çap iyi bir tercih olur.Aynı boyda ,farklı çaptaki lastikler için şunu söyleyebiliriz.Lastikler inceldikçe ortalama hızlarında ve kınetik enerjilerinde bir düşme söz konusudur.Lastik boyları uzatılarak ve ya kısaltılarak yukarıda verdiğim her çaptaki lastikten performans almak mümkündür.Yakın atışlar için kalın lastik, uzak atışlar için daha ince lastik kullanımı genel bir tabirdir. İnce lastiklerin esneme payı daha fazladır ve şişi daha ileriye sürerler ancak av esnasında uzak ve ya yakın her atışı göz önünde bulundurmamız gerekiyor.Bunun için mümkün olduğunca ortalama bir lastik işimizi görecektir.Tüfeğinize güveniyorsanız lastiklerinizi çekebileceğiniz kadar kısaltabilirsiniz.Lastik malzemesine dikkat edin.Lastikleriniz birkaç denemenizden sonra eski boylarını kaybettilerse performansı düşer. Kendini toplama becerisine sahip doğal lateks lastikleri tercih edin.
Kaplinli yani vidalı diye tabir ettiğimiz lastikler piyasada boyları hazır olarak kullanıma sunulmuştur.Bu husus çevirme lastikler içinde geçerlidir.Kaplinli lastikleri alırken tüfeğimizin vida yuvalarına uyumlu olup olmadığına dikkat etmeliyiz.Bazı markaların standart dışı uygulamaları oluyor ve farklı bir tüfekte kullanmanız mümkün olmuyor.Bunun haricinde lastik boyunu kendi isteğinize göre ayarlamanızda mümkün.Bunun için lastiği istediğiniz uzunlukta kestirip kaplin yerine boğma düğümü kullanarak lastiklerinizin uçlarını kapatacaksınız.Boğma lastik yaptığımız da palamutumuz da ip palamut olacak.Boğma lastikler için üretilen uçları bilyalı metal palamutlarda var ancak ahşap tüfeklerde,şiş yatağının zarar görmemesi için ip palamut kullanmalıyız.Metal palamutlar sert malzemeden imal edildiği için lastiğin şişi çekmesi esnasında şiş yatağına sürterek aşınmaya sebep olurlar.İp palamutta böyle bir problem yaşanmaz.Bunun yanı sıra atış sessizliği açısından da ip palamutun avantajlı olduğunu söyleyebiliriz.
Aldığımız tüfekte boğma düğümlü çevirme lastik hazır olarak uygulanmış olabilir fakat bu materyalleri yenilerken nasıl yapılacağını bilmemiz gerekiyor.Lastiğe uygulanan boğma düğümünü başka bir başlık altında fotoğraflı olarak göstereceğim.Lastik boyunu ayarlarken basit bir formül var .Şiş tüfeğin üzerindeyken lastiğin çıkacağı yerden lastiğin geçirileceği çentiğe kadar olan mesafeyi ölçün.Ölçtüğünüz mesafeyi 20 mm lastik için3,4’e,18-19 mm lastikmiçin 3,5’e,16-17 mm lastik için 3,6’ya bölün.Eğer çevirme lastik yapacaksanız bulduğunuz sonucu iki ile çarpın.Çevirme lastikte;lastiğin gövde ve ya kafa deliğinin içinden dönüş mesafesini,.ayrıca boğum mesafesi için birer santim daha eklemeliyi unutmayın.Boğumdan sonra kalan kısım artık kısımdır.Burayı hesabın dışında tutacağız.
Örneğin doksanlık bir tüfeğe 18’lik çevirme lastik yapalım.
Uzunluk:90 cm
Lastiğin geçirileceği gövde genişliği: 3 cm
Boğumlar için ayrılacak pay 1cm x 2=2cm
90/3,5=25,7
25,7x2=51
51+3+2=56 cm
Demek ki basit bir hesapla; 90 lık bir tüfek için gerekli olan lastik uzunluğu 56 cm’dir.Unutmamalı ki bu hesaplar kabaca yapılan hesaplardır.Lastik boyunun hesaplanmasında kullanılan şişin kalınlığı,kullanılan lastiğin malzeme kalitesi hatta yapılacak avın türü bile etkili olur.Bunları sürekli deneyerek tecrübe edinmeniz gerekiyor.
Atış hızını etkileyen bir diğer materyal ise şiştir.6-7 mm arası seçenekler mevcuttur.Daha kalın şişlerde vardır ama genellikle büyük avlarda çok güçlü tüfeklerde kullanılırlar.Şiş içinde en basit anlamda şunları söyleyebiliriz;6 mm gibi ince şişlerin hızları oldukça iyidir.Dezavantajı delme gücünün zayıf kalmasıdır.Büyük avlar için pek tercih edilmez..Şiş çapı kalınlaştıkça delme gücü artar.Fakat şiş kalınlaştıkça kütleside artacağı için daha güçlü lastikler kullanmak durumunda kalacağız.Gövde yapısı güçlü ve uzun tüfeklerde 6,5 ve ya 7 mm şiş kullanmak daha avantajlıdır.
Tüfeklerin sephiyeleri orjinalinde kullanılan şiş kalınlığına göre ayarlanmaktadır.Eğer şiş kalınlığını değiştirirseniz tüfeğin ayarınıda bozmuş olursunuz.Örneğin sephiyesi 6,5 mm şişe göre ayarlanmış tüfeğe 7 mm şiş takarsanız daha hızlı batacaktır.6 mm kullanırsanız havaya kalkacaktır.Daha ince şiş kullandığınızda ağırlık kullanarak problemi ortadan kaldırabilirsiniz ancak daha kalın şişte problem yaratacaktır.Sephiyeyi mümkün olduğunca bozmamaya çalışın.Taş altı avları için kısa şiş ucuna daha yakın kelebekli şişleri tercih edin.Örneğin taş dibinde yatmış olan bir balığa atış yaptığınızda kelebek en kısa sürede açılmış olmalıdır.Kelebek geride ve uzun olursa şişin ucu taşa çarptığında yeterli mesafeyi bulamadığı için açılmayabilir.Buda büyük bir ihtimalle avı kaçırmanıza sebep olur. Şiş alırken kelebeğini kontrol edin.İlk açılması rahat olmalı geriye dayandığında ise kendini hafifçe sıkıştırarak açık kalabilmelidir.
Şişlerde çift kelebek gibi farklı bir seçenekte mevcuttur.Bunun yanında slip-away dediğimiz ucu şiş gövdesinden ayrılabilen şişler büyük avlar için oldukça kullanışlıdır.Büyük avlarda şiş kırılma sorunu ortadan kalkıyor ama bu şişleri herhangi bir sert zemine çarpmadan çok dikkatli kullanmak gerekiyor.
Palamutumuz ip palamut ise güldikeni dediğimiz şişleri kullanıyoruz.Çentikli şişlerle ip palamut kullanmak mümkündür ancak en ufak bir kaydırmada ip hasar görür ve kopar.Güldikeni şişlerin başka bir avantajı darbelere karşı daha dirençli olmalarıdır.Çentikli şişler herhangi bir sebeple esnedikleri takdirde daha çabuk kırılırlar.Avlarda çoğumuzun başına gelmiştir.İri balık şişle beraber gider ve şişi iki kaya arasına sıkıştırırsa şiş esnemeden dolayı kırılır.Düşük bir olasılıktır ama başınıza gelebilir.
Şiş satın alırken tüfeğinizin tetik mekanizmasıyla uyumlu olup olmadığını kontrol edin.Bazı şiş yatakları her modele uymayabiliyor.Paslanmaz krom kaplamalı modeller daha kullanışlıdır.Sürekli şiş bakımı yapmak zorunda kalmazsınız.Çok iyi bilinen birkaç markanın şişlerinde bile bu problem yaşanmaktadır.
Makara
Makaralar genellikle alüminyum ve plastikten üretilir.Büyük balıklar için kullanılması gereken bir malzeme olarak görülür ancak makara sadece büyük balıkların avlanmasında kullanılan bir malzeme değildir.Aynı zamanda bir rehberdir.Derin avlarda şişiniz olur olmaz yerlere takıldığında ipi takip ederek şişinizi kolayca bulabilirsiniz.Aynı durum bulanık ve akıntılı sular içinde geçerlidir.
Makarayı tanımayanlar için yanlış bir kanıyı da düzeltmek istiyorum. Makara atış esnasında şişin daha uzağa gitmesi için tasarlanmış bir malzeme değildir.Şişe bağlanan misina tüfek üzerinde iki tur kaloma yapılır.Misinanın sonu makara ipine bağlanır.Şişin menzili kaloma yaptığımız misina kadardır.Büyük bir balığı avladığınızda onu çok sağlam bir yerinden vuramadıysanız 4-5 metrelik mesafede durdurmak mümkün olmayacaktır.Burada makara devreye girer ve balığı kısıtlı bir mesafede yormamız için size fırsat tanır.Bazen vurduğunuz balık taş altına kaçar ve ya taşlara dolanır. Yeterli oksijeniniz kalmamışsa yukarı çıkmak durumunda kalırsınız.Tüfeğinizde makara olmadığını farzederseniz bu gibi durumlarda tüfeğinizi bırakmak durumunda kalırsınız.Bundan sonrası artık balığın insiyatifindedir.Tüfeğinizi kaybetme olasılığı da mevcuttur.İri bir balık tüfeğinizi çok rahat sürükleyebilir.
Makaranın iyi çalışması gerekir.Sıktığınızda ipi geri vermemelidir.Gevşetirken de doğru orantılı bir şekilde ipi kademe kademe bırakmalıdır.Gevşetme durumunda ince ayar sağlayamayan bir makara balığı yorma da problem çıkarır.Makara saracağımız ip mesafesi en az 30-35 m olmalıdır.Makaraya saracağınız maksimum ip mesafesinde kullanacağınız ip kalınlığıda önem arzeder.İnce ip sararsanız ipi daha uzun tutabilirsiniz.Özel avların dışında 1,5 mm ile 2 mm arasında ip kalınlığı iyidir.Tüfeğinize sonradan makara takacaksanız alacağınız makaranın tüfeğinizle uyumlu olup olmadığını kontrol ediniz.
Kaloma misinası
Klipsler
İp palamut için kullandığımız içi ipek,dışı örgü bir tür ip
Lastik boğma düğümünde kullanılan dışı mumlanmış siyah ip
2) Havalı Tüfekler
Ülkemizde havalı tüfeklerin yaygın kullanımı olmadığı için teknik özelliklerine girmeden avantajlarından ve dezavantajlarından bahsedeceğim.Sadece şunu belirteyim;lastikli tüfeklerden farklı olarak lastik yerine piston ve pompa sistemi mevcuttur.Şiş muşta yardımıyla yatağına oturtularak atışa hazır hale gelir.Şişin oturtulması esnasında sıkıştırılan hava lastik görevini görerek şişi ileriye iter.Yakın atışlar da oldukça avantaj sağlarlar.Biraz gürültülü çalışmaları uzak atışlar için dezavantajdır.
Bir sonraki konumuz “Balık İpi,Bıçak,Şiş kakıcı,Dalış Şamandıraları ve Dalış Saatleri.”.
Saygılarımla
O.Alpay ZİYANSIZ
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder